Sikloheksanon

Tsikloheksanon (С₆Н_10О) – üzvü birləşmə, alisiklik keton

Fiziki xassələri

Tsikloheksanon – aseton və nanə iyli rənqsiz yağlı mayedir.

Alınması

• Sənayedə tsikloheksanon naftenat və ya stearat kobaltın iştiraki ilə sikloheksanın oksigenlə (temperatur 140—165 °С, təzyiq 0,9—1,6 МПа) oksidləşməsindən alınır

${𝖢}_{\mathrm{𝟨}}{𝖧}_{\mathrm{𝟣}\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}{𝖮}_{\mathrm{𝟤}}\stackrel{140-165^{o}C,p,kat:Co(C_{17}{H}_{35}COO{)}_2}{\to }{𝖢}_{\mathrm{𝟨}}{𝖧}_{\mathrm{𝟣}\mathrm{𝟢}}𝖮\mathsf{+}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}𝖮$.

• Tsikloheksanon həmçinin fenolun katalitik hidrogenləşdirilməsi reaksiyası zama- nı tsikloheksanolla birgə alınır

$\mathrm{𝟤}{𝖢}_{\mathrm{𝟨}}{𝖧}_{\mathrm{𝟧}}𝖮𝖧\mathsf{+}\mathrm{𝟧}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}\stackrel{t,p,kat:Pd/A{l}_2{O}_3}{\to }{𝖢}_{\mathrm{𝟨}}{𝖧}_{\mathrm{𝟣}\mathrm{𝟣}}𝖮𝖧\mathsf{+}{𝖢}_{\mathrm{𝟨}}{𝖧}_{\mathrm{𝟣}\mathrm{𝟢}}𝖮$

Kimyəvi xassələri

Tsikloheksanonun katalitik dehidrogenləşmə- sindən fenol alınır

Toksikliyi

Tsikloheksanonun insan orqanizmı üçün ölümcül dozası 50q – dır. Atmosferdə onun miqdarı 300mq/m³ olduqda selikli qışanın qıcıqlanması baş verir.

Tətbiqi

Tsikloheksanonun əsas hissəsi sənayedə sintetik poliamidlərin istehsal prossesində aralıq məhsulun – adipin turşusunun alınmasında istifadə olunur. Tsikloheksanon həmçinin nitratların, piylərin, sellüloza asetatın, təbii qətranların həlledici- si kimi istifadə olunur.

Mənbə

• Лупанов П. А. Циклогексанон // Химическая энциклопедия: в 5 т / Зефиров Н. С. (гл. ред.). — М.: Большая Российская энциклопедия, 1998. — Т. 5: Триптофан—Ятрохимия. — С. 366. — 783 с.