Diazonium duzları

Şablon:Vikiləşdirmək Diazonium duzları - ümumi formulu - Ar-N₂Hal (Hal adətən Cl olur). Diazonium duzları (dördlü ammonium duzları kimi) aşağıdakı kimi yazılır:

• C₆H₅N⁺≡N Cl^-

Fenildiazonium kationu

Alınması

Diazonium duzlarının alınmasının bir neçə üsulu vardır. Ancaq praktiki əhəmiyyəti kəsb edən bir üsul-aromatik aminlərin diazolaşdırılması reaksiyasıdır.

$𝖱\text{-}𝖭{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}\mathrm{𝟤}𝖧𝖢𝗅\mathsf{+}𝖭𝖺𝖭{𝖮}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{\to }𝖱\text{-}𝖭\mathsf{\equiv }{𝖭}^{\mathsf{+}}𝖢{𝗅}^{\mathsf{-}}\mathsf{+}𝖭𝖺𝖢𝗅\mathsf{+}\mathrm{𝟤}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}𝖮$

Diazonium duzları olduqca davamsız birləşmələrdir. Buna görə onlarla aparılan reaksiyalar olduqca aşağı temperaturlarda (0...25^oC) aparırlar. Diazonium duzları suda yaxşı həll olur, ancaq quru halda partlayış təhlükəsi vardır.

Diazonium duzlarının reaksiyaları

Diazonium duzları çox maraqlı maddə olub, aminlərdən ən müxtəlif maddələrin alınması üçün geniş imkanlar verir. Reaksiyaları iki müxtəlif qrupa bölmək olar: azotun ayrılması və azotun ayrılmaması ilə gedən reaksiyalar.

Alkoksilləşmə:

$𝖠𝗋𝖭\mathsf{\equiv }{𝖭}^{\mathsf{+}}{𝖷}^{\mathsf{-}}\mathsf{+}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}𝖮\mathsf{\to }𝖠𝗋𝖮𝖧\mathsf{+}{𝖭}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}𝖧𝖷$

Şiman reaksiyası:

$𝖠𝗋𝖭\mathsf{\equiv }{𝖭}^{\mathsf{+}}𝖡F_{\mathrm{𝟦}}^{\mathsf{-}}\mathsf{\to }𝖠𝗋𝖥\mathsf{+}{𝖭}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}𝖡{𝖥}_{\mathrm{𝟥}}$

Zandmeyer reaksiyası:

$𝖠𝗋𝖭\mathsf{\equiv }{𝖭}^{\mathsf{+}}{𝖷}^{\mathsf{-}}\mathsf{+}𝖢𝗎𝖢𝗅\mathsf{\to }𝖠𝗋𝖢𝗅\mathsf{+}{𝖭}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}𝖢𝗎𝖷$

$𝖠𝗋𝖭\mathsf{\equiv }{𝖭}^{\mathsf{+}}{𝖷}^{\mathsf{-}}\mathsf{+}𝖢𝗎𝖢𝖭\mathsf{\to }𝖠𝗋𝖢𝖭\mathsf{+}{𝖭}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}𝖢𝗎𝖷$

$𝖠𝗋𝖭\mathsf{\equiv }{𝖭}^{\mathsf{+}}{𝖷}^{\mathsf{-}}\mathsf{+}{𝖨}^{\mathsf{-}}\mathsf{\to }𝖠𝗋𝖨\mathsf{+}{𝖭}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}{𝖷}^{\mathsf{-}}$

$𝖠𝗋𝖭\mathsf{\equiv }{𝖭}^{\mathsf{+}}{𝖷}^{\mathsf{-}}\mathsf{+}𝖲𝖢{𝖭}^{\mathsf{-}}\mathsf{\to }𝖠𝗋𝖲𝖢𝖭\mathsf{+}{𝖭}_{\mathrm{𝟤}}\mathsf{+}{𝖷}^{\mathsf{-}}$

Mənbə

• S.F.Qarayev, U.B.İmaşev, G.M.Talıbov, "Üzvi kimya", Bakı-2003.
• Химическая энциклопедия. - Т.2. - М.: Советская энциклопедия, 1990