Harrod–Domar modeli

Harrod–Domar modeli (Şablon:Dil-en) — Keynsçi iqtisadi artım modeli. Bu model inkişaf iqtisadiyyatında iqtisadiyyatın artım tempini yığım (Şablon:Dil-en) və kapital səviyyəsi ilə izah etmək üçün istifadə olunur. Model göstərir ki, iqtisadiyyatın balanslaşdırılmış artım üçün təbii bir səbəbi yoxdur. Model müstəqil şəkildə 1939-cu ildə Roy Harrod və 1946-cı ildə Yevsey Domar tərəfindən hazırlanmışdır, baxmayaraq ki, 1924-cü ildə Qustav Kassel tərəfindən oxşar bir model təklif olunmuşdu. Harrod-Domar modeli sonradan ekzogen artım modelinin əsasını qoymuşdur.

Neoklassik iqtisadçılar Harrod-Domar modelində çatışmazlıqlar gördülər – xüsusilə də, modelin həllinin qeyri-sabitliyi – və 1950-ci illərin sonlarında iqtisadçılar Solou-Svon modelinin inkişafına səbəb olan elmi müzakirələrə başladılar.

Harrod-Domar modelinə əsasən, iqtisadiyyatda üç növ artım mövcuddur:

1. Zəruri (Şablon:Dil-en) artım – iqtisadiyyatın nə hədsiz genişlənməsinə, nə də tənəzzülə uğramasına səbəb olmayan artım tempidir.
2. Faktiki (Şablon:Dil-en) artım – ölkənin ÜDM-nin real artım tempidir.
3. Təbii (Şablon:Dil-en) artım – iqtisadiyyatın tam məşğulluğu təmin etmək üçün tələb olunan artım tempidir. Məsələn, əgər əmək qüvvəsi ildə 3 faiz artırsa, tam məşğulluğun qorunması üçün iqtisadiyyatın da illik artım tempi 3 faiz olmalıdır.

Formulası

Təriflər

Əgər Y gəlirə bərabər olan hasilatı, K isə kapital ehtiyatına bərabərdirsə, S ümumi qənaət, s qənaət dərəcəsi, I isə investisiyadır. δ əsas kapitalın köhnəlmə dərəcəsini bildirir. Harrod-Domar modeli aşağıdakı a priori fərziyyələri irəli sürür:

$Y=f(K)$	1: Məhsul yalnız kapital ehtiyatının funksiyasıdır (əmək qüvvəsi əhəmiyyətsizdir).
$\frac{dY}{dK}=c\Rightarrow \frac{dY}{dK}=\frac{Y}{K}$	2: Kapitalın marjinal məhsulu sabitdir; istehsal funksiyası miqyasda sabit gəlirlər nümayiş etdirir. Bu o deməkdir ki, kapitalın marjinal və orta məhsulu bərabərdir.
$f(0)=0$	3: İstehsal üçün kapital tələb olunur.
$sY=S=I$	4: Əmanət və hasilat nisbətinin məhsulu əmanətə bərabərdir, bu da investisiyaya bərabərdir.
$\mathrm{\Delta }K=I-\delta K$	5: Əsas kapitalın dəyişməsi investisiyalardan əsas kapitalın köhnəlməsinə bərabərdir.

Əhəmiyyəti

Domar, Böyük Depressiyadan sonra iqtisadiyyatı qısa müddətdə, işsizliyin kifayət qədər yüksək olduğu bir dövrdə hər hansı əlavə maşının işçi qüvvəsi tərəfindən tam istifadə edilə biləcəyi bir dövrdə modelləşdirməyi planlaşdıran bir model təklif etdi. Buna görə də istehsal yalnız kapitalın funksiyası kimi modelləşdirilə bilər.

Harrod-Domar modeli əvvəlcə biznes dövriyyəsini təhlil etmək üçün işlənib hazırlansa da, sonradan iqtisadi artımı izah etmək üçün uyğunlaşdırıldı. O, artımın əmək və kapitalın miqdarından asılı olduğunu nəzərdə tuturdu. Daha çox investisiya kapitalın yığılmasına gətirib çıxarır ki, bu da iqtisadi artım yaradır.

Ədəbiyyat

• Şablon:Cite book
• Şablon:Cite book
• Şablon:Cite book
• Şablon:Cite book
• Şablon:Cite book
• Şablon:Cite book
• Şablon:Cite book