Bor oksidi

Bor oksidi–B₂O₃ – bor turşusunun anhidridi , rəngsiz , şüşəvari və ya kristallik, acı dada malik dielektrikdir. Şüşəvari təbəqəli quruluşa malikdir. ( təbəqələr arasındakı məsafə 0,185 nm).B₂O₃ kristallik maddədir , 450ºC-də əriyir, 2250ºC-də qaynayır, ərintini soyutduqda şüşəyəbənzər faza əmələ gəlir. Şüşə halında B₂O₃ polimerdir, quruluşunda mərkəzdə B və təpələrdə O atomları olan üçbucaq fraqmentlər yerləşir.

Xassələri

B₂O₃ hiqroskopikdir.Su ilə əvvəlcə ümumi formulu (HBO₂)_n olan müxtəlif metaborat turşuları əmələ gəlir.Sonrakı sulaşma orta borat turşusunun H₃BO₃ əmələ gəlməsinə səbəb olur. Ərimiş B₂O₃ bir çox elementlərin oksidlərini yaxşı həll edir.Metal oksidləri ilə borat duzları əmələ gətirir. B₂O₃ turşu anhidrididir, çox zəif amfoterlik əlamətləri var.

Bor oksidinin 1000°C yüksək temperaturda elementar borla qızdırdıqda, buxarda termiki davamlı O=B-B=O xətti molekulu mövcuddur. Buxarın 300°C-dən aşağı temperatura sürətli soyutsaq müəyyən ərimə temperatur nöqtəsinə malik olmayan (B₂O₂)_n ağ bərk polimeri əldə etmək olar.60 min atmosfer təzyiq altında və 1500°C temperaturda bor oksidi elementar borla aşağıdakı reaksiya ilə qarşılıqlı təsirə girir.Bu bor oksidi qrafit kimi təbəqəli quruluşa malikdir.

Alınması

• Ən təmiz bor borhidroksidin pirolizi ilə alınır. Belə bor yarımkeçirici materialların və nazik kimyəvi sintezlər zamanı istifadə olunur.

${𝖡}_{\mathrm{𝟤}}{𝖧}_{\mathrm{𝟨}}\stackrel{t}{\to }\mathrm{𝟤}𝖡\mathsf{+}\mathrm{𝟥}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}$

• Metall termiya üsulu ilə (əsasən maqnzezium və natrium ilə)

${𝖡}_{\mathrm{𝟤}}{𝖮}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{+}\mathrm{𝟥}𝖬𝗀\mathsf{⟶}\mathrm{𝟥}𝖬𝗀𝖮\mathsf{+}\mathrm{𝟤}𝖡$

$𝖪𝖡{𝖥}_{\mathrm{𝟦}}\mathsf{+}\mathrm{𝟥}𝖭𝖺\mathsf{⟶}\mathrm{𝟥}𝖭𝖺𝖥\mathsf{+}𝖪𝖥\mathsf{+}𝖡$

• Van Arkel metodu ilə hidrogenin iştirakı ilə 1000-1200⁰C qızdırılmış volfram təbəqə üzərində bor bromid buuxarın termiki parşalanması ilə:

$\mathrm{𝟤}𝖡𝖡{𝗋}_{\mathrm{𝟥}}\mathsf{+}\mathrm{𝟥}{𝖧}_{\mathrm{𝟤}}\stackrel{W}{\to }\mathrm{𝟤}𝖡\mathsf{+}\mathrm{𝟨}𝖧𝖡𝗋$

Ədəbiyyat

1. Реми Г. «Курс неорганической химии» М.: Иностранная литература, 1963
2. V.M.Abbasov ,A.M.Məhərrəmov, M.M.Abbasov, M.B.Babanlı,A.M.Tağıyeva “Qeyri-üzvi kimya”