Ling

Qolları müxtəlif uzunluqda olan ling

Ling — tərpənməz dayaq ətrafında fırlana bilən bərk cismdir. Dayaq nöqtəsindən kənarda olan tərəflərə lingin qolları deyilir.

Böyük qola kiçik qüvvə ilə təsir etməklə lingin kiçik qolunda böyük qüvvə yaradılır. Lingin qolunu kifayət qədər uzun etməklə nəzəri olaraq istənilən qüvvəni yaratmaq mümkündür.

Belə sistemin riyazi təsviri ling qanunu ilə izah edilir. Bu qanun ilk dəfə olaraq antik dövrdə Arximed tərəfindən təsvir edilmişdir.

İşləmə prinsipi

Lingin sxemi. Tarazlıqda $F_1{D}_1=F_2{D}_2$

Lingin işləmə prinsipi enerjinin saxlanması qanununa əsaslanır. Qolu $\mathrm{\Delta }{h}_1$ məsafəsinə gətirmək üçün yük tərəfindən təsir edən qüvvə aşağıdakı işi görməlidir:

$A_1=F_1\mathrm{\Delta }{h}_1$.

Digər tərəfdən baxdıqda, qoyulan qüvvə bu işi görməlidir:

$A_2=F_2\mathrm{\Delta }{h}_2$,

burada: $\mathrm{\Delta }{h}_2$ — lingin qolunun ucu hissəsindəki yerdəyişməsidir. Burada $F_2$ qüvvəsi təsir edir. Qapalı sistem üçün enerjinin saxlanması qanunun doğru olması üçün hər iki tərəfdə görülən işlər bərabər olmalıdır, yəni:

$A_1=A_2$,

$F_1\mathrm{\Delta }{h}_1=F_2\mathrm{\Delta }{h}_2$.

Ədəbiyyat

• A. Mehrabov. Fizika kursu. Bakı, Maarif, 1982.
• X. Şirinov. Fizika, Azərtədrisnəşr, 1964.