Maliyyə iqtisadiyyatı üçün mənbəyə bax

'''Maliyyə iqtisadiyyatı''' — "pul fəaliyyətində cəmləşmə" ilə xarakterizə olunan iqtisadiyyatın bir hissəsidir ki, burada "əməliyyatın hər iki tərəfində bu və ya digər növ pullar görünə bilər". <ref name="stanford1">William F. Sharpe, [http://www.stanford.edu/~wfsharpe/mia/int/mia_int2.htm "Financial Economics"] {{Wayback|url=http://www.stanford.edu/~wfsharpe/mia/int/mia_int2.htm |date=20040604105441 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040604105441/http://www.stanford.edu/~wfsharpe/mia/int/mia_int2.htm |date=2004-06-04 }}, in {{cite web |url=http://web.stanford.edu/~wfsharpe/mia/MIA.HTM |title=''Macro-Investment Analysis'' |publisher=Stanford University (manuscript) |accessdate=2009-08-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714034144/http://web.stanford.edu/~wfsharpe/mia/mia.htm |archive-date=2014-07-14 |url-status=live }}</ref>Beləliklə, real iqtisadiyyatla əlaqəli qiymətlər, faiz dərəcələri və səhmlər kimi maliyyə dəyişkənlərinin əlaqəsi ilə maraqlanır. İki əsas sahəyə malikdir: <ref name="Miller">Merton H. Miller,  (1999).  The History of Finance: An Eyewitness Account, ''Journal of Portfolio Management''. Summer 1999.</ref> varlıq qiymətləri və korporativ maliyyə; birincisi kapital təmin edənlərin, yəni investorların, ikincisi kapital istifadəçilərinin baxış nöqtəsidir. Beləliklə, maliyyənin çox hissəsi üçün nəzəri əsaslar yaradır.

Mövzu “iqtisadi məkanların həm məkanda, həm də zamanında qeyri-müəyyən bir mühitdə paylanması və yerləşdirilməsi” ilə əlaqədardır<ref>Robert C. Merton {{cite web |url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/1997/merton-lecture.pdf |title=Nobel Lecture |accessdate=2009-08-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090319202149/http://nobelprize.org/nobel_prizes/economics/laureates/1997/merton-lecture.pdf |archive-date=2009-03-19 |url-status=live }}</ref>. Nəticə etibarilə, maliyyə bazarları və nəticədə ortaya çıxan iqtisadi və maliyyə modelləri və prinsipləri kontekstində qeyri-müəyyənlik qarşısında qərarların qəbul edilməsinə və qəbul edilə bilən fərziyyələrdən sınaq və ya siyasi nəticələr çıxarılmasına yönəlmişdir. Mikroiqtisadiyyat və qərar nəzəriyyəsinin əsasları üzərində qurulmuşdur.

Maliyyə [[Ekonometrika|ekonometriyi]], bu münasibətləri parametrləşdirmək üçün ekonometrik metodlardan istifadə edən maliyyə iqtisadiyyatının bir hissəsidir. Riyazi maliyyə, maliyyə iqtisadiyyatı tərəfindən təklif olunan riyazi və ya ədədi modelləri əldə edəcək və genişləndirəcəkdir. Burada iqtisadi nəzəriyyə ilə uyğunlaşmaqdan çox riyazi tutarlılığa diqqət yetirilir. Maliyyə iqtisadiyyatı əsasən mikroiqtisadi, pul iqtisadiyyatı isə əsasən makroiqtisadi xarakter daşıyır.

== Əsas iqtisadiyyat ==
{| class="wikitable floatright" | width="250"
|- style="text-align:center;"
|Əsas qiymətləndirmə nəticəsi
|-
|{{small|<math>Price_{j} =\sum_{s}(p_{s}Y_{s}X_{sj})/r</math>}}
::{{small|<math>=\sum_{s}(q_{s}X_{sj})/r</math>}}
::{{small|<math>=\sum_{s}p_{s}X_{sj}\tilde{m}_{s} = E[X_{s}\tilde{m}_{s}] </math>}}
::{{small|<math>=\sum_{s}\pi_{s} X_{sj}</math>}}
{{small|Dörd ekvivalent tərkibli,<ref name="Rubinstein"/> burada:}}
:{{small|<math>j</math> aktiv və ya qiymətli kağızdır}}
:{{small|<math>s</math> müxtəlif ştatlar}}
:{{small|<math>r</math>  risksiz qazancdır}}
:{{small|<math>X_{sj}</math> hər əyalətdə dollar ödəmələri}}
:{{small|<math>p_{s}</math> dövlətə təyin olunmuş subyektiv, fərdi ehtimal; <math> \sum_{s}p_{s}=1</math>}}
:{{small|<math>Y_{s}</math> dövlət tərəfindən riskdən qaçma faktorları, normallaşdırılmışdır<math>\sum_{s}q_{s}=1</math>}}
:{{small|<math>\tilde{m}\equiv Y/r</math> stokastik endirim amili}}
:{{small|<math>q_{s}\equiv p_{s}Y_{s}</math>,riskdən kənar ehtimallar}}
:{{small|<math>\pi_{s}=q_{s}/r</math> ştat qiymətləri; <math>\sum_{s}\pi_{s} = 1/r</math>}}
|}

Yuxarıda göstərildiyi kimi, intizam mahiyyətcə rasional investorların qərar problemini investisiya probleminə necə tətbiq edəcəyini araşdırır. Beləliklə, mövzu mikroiqtisadiyyat və qərar nəzəriyyəsinin əsasları üzərində qurulur və qərarsızlıq altında qərarların maliyyə bazarlarına tətbiqi üçün bir neçə əsas nəticə verir. Əsas iqtisadi [[məntiq]], aşağıdakı hissələrdə inkişaf etdirilən bir kənara, “əsas qiymətləndirmə nəticəsinə” <ref name="Rubinstein"/><ref name="Cochrane & Culp"/> qədər təsir göstərir.

=== İndiki dəyər, gözləntilər və fayda ===
Bütün maliyyə iqtisadiyyatının əsasını cari dəyər və gözləmə anlayışları təşkil edir. <ref>C. Lewin (1970). [https://www.actuaries.org.uk/system/files/documents/pdf/0121-0132.pdf An early book on compound interest] {{Wayback|url=https://www.actuaries.org.uk/system/files/documents/pdf/0121-0132.pdf |date=20161221163926 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161221163926/https://www.actuaries.org.uk/system/files/documents/pdf/0121-0132.pdf |date=2016-12-21 }}, Institute and Faculty of Actuaries</ref>

İndiki dəyərinin hesablanması qərar qəbul edən şəxsə gələcəkdə aktiv tərəfindən istehsal ediləcək pul axınlarını (və ya digər gəlirləri) müzakirə olunan tarixdə vahid bir dəyərə toplamağa və beləliklə iki fürsəti daha asanlıqla müqayisə etməyə imkan verir; bu konsepsiya, dolayısı ilə maliyyə qərarlarının verilməsi üçün başlanğıc nöqtəsidir. (Tarixi müvafiq olaraq erkəndir: Riçard Vitt, "Arithmetical Questions" adlı kitabında 1613-cü ildə, artıq dərin maraqlardan bəhs edir; <ref name="Rubinstein"/> Coan de Vitt və Edmond Halley tərəfindən daha da inkişaf etdirilmişdir.)

Təxminən genişləndirmə ehtimalları mövcud dəyərlə birləşdirməkdir və bu, gözlənilən ödənişlərin funksiyası olaraq aktiv dəyərini təyin edən gözlənilən dəyər meyarına gətirib çıxarır və bunun baş vermə ehtimalları, <math>X_{s}</math> və <math>p_{s}</math>. (Bu fikirlər 1654-cü ildə [[Blez Paskal]] və Pyer de Fermatdan gəlir.)

Lakin bu qərar qəbuletmə metodu riskdən çəkinməyi nəzərə almır . Başqa sözlə, insanlar kasıb olduqda əlavə bir dollardan daha çox fayda və nisbətən zəngin olduqda daha az fayda əldə etdikləri üçün yanaşma fərqli nəticələrə ("vəziyyətlər") təyin olunan ağırlıqları "uyğunlaşdırmaq" dır, <math>Y_{s}</math>. Laqeydliyin qiyməti. (Bəzi investorlar, həqiqətən, riskə qarşı olmaqdan çox riskə qarşı ola bilərlər, ancaq eyni məntiq tətbiq olunur<ref name="Cochrane & Culp">Christopher L. Culp and [[John H. Cochrane]]. (2003). "[http://faculty.chicagobooth.edu/john.cochrane/research/Papers/cochrane-culp%20asset%20pricing.pdf "Equilibrium Asset Pricing and Discount Factors: Overview and Implications for Derivatives Valuation and Risk Management"] {{Wayback|url=http://faculty.chicagobooth.edu/john.cochrane/research/Papers/cochrane-culp%20asset%20pricing.pdf |date=20160304190225 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304190225/http://faculty.chicagobooth.edu/john.cochrane/research/Papers/cochrane-culp%20asset%20pricing.pdf|date=2016-03-04}}, in ''Modern Risk Management: A History''. Peter Field, ed. London: Risk Books, 2003. {{ISBN|1904339050}}</ref>.)

Qeyri-müəyyənlik qarşısında seçim, burada gözlənilən faydanı maksimum dərəcədə artırmaq kimi xarakterizə edilə bilər. Daha formal olaraq ortaya çıxan gözlənilən faydalılıq fərziyyəsi, bəzi aksiomalar yerinə yetirildiyi təqdirdə, bir fərdin oyunu ilə əlaqəli subyektiv dəyərin, fərdin bu oyunun nəticəsini statistik gözləməsidir.

Bu fikirlər, [[Sankt-Peterburq]] paradoksu kimi gözlənilən dəyər modelində müşahidə olunan müxtəlif uyğunsuzluqlardan irəli gəlir; Ellsberqin paradoksuna da baxın. (Bu inkişaf 1738-ci ildə Daniel Bernulli tərəfindən hazırlanmış və daha sonra John von Neumann və Oscar Morgenstern tərəfindən 1947-ci ildə rəsmiləşdirilmişdir<ref name="Rubinstein">[[Mark Rubinşteyn|Rubinstein, Mark]]. (2005). "Great Moments in Financial Economics: IV. The Fundamental Theorem (Part I)", ''Journal of Investment Management'', Vol. 3, No. 4, Fourth Quarter 2005; ~ (2006). Part II, Vol. 4, No. 1, First Quarter 2006. See under "External links".</ref>)

== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}

{{Maliyyə riski}}
{{İqtisadiyyat mövzularda}}

[[Kateqoriya:İqtisadiyyat]]