İrvinq Fişer üçün mənbəyə bax

{{Alim 
 |adı                  = İrvinq Fişer
 |orijinal adı         = Irving Fisher
 |digər adları         = 
 |şəkil                = Portrait_of_Irving_Fisher.jpg
 |şəklin ölçüsü        = 250
 |şəklin izahı         = 
 |piktoqram            = 
 |doğum tarixi         = 
 |doğum yeri           = Ulster vilayəti, [[Nyu-York ştatı|Nyu-York]]
 |vəfat tarixi         = 29.4.1947
 |vəfat yeri           = [[Nyu-York]], [[Nyu-York ştatı]]
 |vəfat səbəbi         = 
 |dəfn yeri            = 
 |vətəndaşlığı         = {{USA}}
 |milliyyəti           = amerikalı
 |həyat yoldaşı        = Marqaret Hazard<br />(1893-1940)
 |uşağı                = 
 |atası                = 
 |anası                = 
 |elm sahəsi           = [[İqtisadiyyat]]<br />([[Riyazi iqtisadiyyat]])
 |elmi dərəcəsi        = 
 |elmi adı             = 
 |iş yeri              = 
 |alma-mater           = [[Yel Universiteti]] 
 |təhsili              = 
 |elmi rəhbəri         = 
 |tanınmış yetirmələri = 
 |tanınır              = 
 |mühüm layihələri     = 
 |üzvlüyü              = 
 |mükafatları          = 
 |imzası               = 
 |saytı                = 
 |vikianbar            = 
}}

''' İrvinq Fişer ''' ({{dil-en|Irving Fisher}}; {{DVTY}})<ref name="IFObit1947"/> - amerikalı iqtisadçı, statistik, ixtiraçı və mütərəqqi sosial təşəbbüsçü idi. O, erkən Amerika [[neoklassik iqtisadiyyat|neoklassik iqtisadçılarından]] biri olsa da, sonralar borc deflyasiyası üzrə işi [[Postkeyns iqtisadiyyat|postkeyns məktəbi]] tərəfindən mənimsənilmişdi.<ref name="Post-Keynesian">{{cite book |last=Keen |first=Steve |editor-first=J. E. |editor-last=King |title=The Elgar Companion to Post Keynesian Economics |edition = 2nd |publisher=Edward Elgar |pages=271–277 |chapter=Growth Theory |isbn=978-1-84980-318-2}}</ref> [[Yozef Şumpeter]] onu "ABŞ-nin indiyə qədər dünyaya gətirdiyi ən böyük iqtisadçı"<ref name="Schumpeter">{{cite book |last=Schumpeter |first=Joseph |title=Ten Great Economists from Marx to Keynes|url=https://archive.org/details/tengreateconomis0000schu_v5w3 |publisher=Oxford University Press |location=New York |year=1951| page=[https://archive.org/details/tengreateconomis0000schu_v5w3/page/223 223]}}</ref> kimi təsvir edirdi. Bu bənzətmə daha sonra [[Ceyms Tobin]]<ref name="Tobin">{{citation |last=Tobin |first=James |title=Fisher, Irving (1867–1947) |journal=The New Palgrave Dictionary of Economics| pages=369–376 |year=1987 |doi=10.1057/9780230226203.0581}}</ref> və [[Milton Fridmen]] tərəfindən də təkrarlanmışdı.<ref name="Friedman">Milton Friedman, ''Money Mischief: Episodes in Monetary History'', Houghton Mifflin Harcourt (1994) p. 37.  {{ISBN|0-15-661930-X}}</ref>

Fişer [[faydalılıq|faydalılıq nəzəriyyəsinə]] və [[Ümumi tarazlıq nəzəriyyəsi|ümumi tarazlığa]] mühüm töhfələr verdi.<ref name="Stigler-I">{{cite journal | author = [[George Stigler]] | year = 1950 | title = The Development of Utility Theory.  I | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-political-economy_1950-08_58_4/page/307 | journal = Journal of Political Economy | volume = 58 | issue = 4 | pages = 307–327 | jstor=1828885 | format =  | doi=10.1086/256962}}</ref><ref name="Stigler-II">{{cite journal | author = [[George Stigler]] | year = 1950 | title = The Development of Utility Theory.  II | url = https://archive.org/details/sim_journal-of-political-economy_1950-10_58_5/page/373 | journal = Journal of Political Economy | volume = 58 | issue = 5 | pages = 373–396 | jstor=1825710 | format =  | doi=10.1086/256980}}</ref> O, eyni zamanda kapital və faiz dərəcələri nəzəriyyəsini inkişaf etdirməsinə səbəb olan bazarlarda aralıqlararası seçimin ciddi şəkildə araşdırılmasında öncül idi.<ref name="Tobin" /> [[Pulun miqdar nəzəriyyəsi]] ilə bağlı etdiyi araşdırma "[[monetarizm]]" adı ilə tanınan makroiqtisadi təlim məktəbinin əsasını qoymuşdu.<ref name="DeLong">{{cite journal| author=[[J. Bradford DeLong]] |title=The Triumph of Monetarism? | url=https://archive.org/details/sim_journal-of-economic-perspectives_winter-2000_14_1/page/83 |journal=Journal of Economic Perspectives |volume=14 | pages=83–94 |year=2000 |jstor=2647052 | issue=1| doi=10.1257/jep.14.1.83}}</ref> Fişer indeks nömrələrinin inkişafı daxil olmaqla ekonometrikanın da öncüllərindən idi. Onun adını daşıyan bəzi anlayışlara [[Fişer tənliyi]], [[Fişer hipotezi]], [[Fişer effekti|beynəlxalq Fişer effekti]], [[Fişer ayrılma nəzəriyyəsi]] və [[Fişer bazarı]] daxildir.

Fişer, böyük ehtimalla, ilk məşhur iqtisadiyyatçı idi, ancaq onun şöhrəti yaşadığı müddətdə [[qiymətli kağızlar bazarı]]nın "daimi olaraq yüksək durğunluq nöqtəsinə" çatdığını iddia edən [[Uoll Strit İflası (1929)|1929-cu il Uoll Strit İflasının]] əvvəlində ictimaiyyətə verdiyi açıqlamalarla bərpa olunmaz bir şəkildə zədələnmişdi. Davamında [[Böyük böhran]]ın izahı olaraq yaratdığı [[borc deflyasiya nəzəriyyəsi]], [[tam ehtiyat saxlayan bankçılıq]] və [[alternativ valyutalar]] nəzəriyyəsi böyük ölçüdə [[Con Meynard Keyns]]in əsərinin lehinə rədd edilmişdi.<ref name="Tobin" /> Fişerin şöhrəti, xüsusilə onun əsərinə 1950-ci illərdə yenidən baxılması nəticəsində<ref name="Tobin" /><ref name="Hirschleifer">{{cite journal| author=[[Jack Hirshleifer]] |title=The Theory of Optimal Investment Decisions | url=https://archive.org/details/sim_journal-of-political-economy_1958-08_66_4/page/329 |journal=Journal of Political Economy |volume=66 | pages=329–352 |year=1958| doi=10.1086/258057| issue=4}}</ref><ref name="Bernanke">[[Ben Bernanke]], ''Essays on the Great Depression'', (Princeton: Princeton University Press, 2000), p. 24.  {{ISBN|0-691-01698-4}}.</ref>  və 2008-ci ildə ortaya çıxan [[Dünya maliyyə böhranı (2008-2012)|dünya maliyyə böhranından]] sonra borc deflyasiyasındakı artan faizlərə görə bərpa olmuşdu.<ref name="shadow">[http://www.economist.com/businessfinance/displaystory.cfm?story_id=13104022 Out of Keynes's shadow] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200112072930/http://www.economist.com/businessfinance/displaystory.cfm?story_id=13104022 |date=2020-01-12 }}, [[The Economist]], Feb 12th 2009</ref>

İqtisadi nəzəriyyə saysız-hesabsız töhfələr verən Fişer daha sonra ölümünə qədər tam ehtiyat saxlayan bankçılığın görkəmli müdafiəçilərindən biri olmuşdur. O ,həmçinin, 100% ehtiyat sisteminin əsas konsepsiyalarının formullaşdırıldığı''Monetar İslahat üçün Proqram''-ının müəlliflərindən biridir.<ref>{{cite web |last1=Dorn |first1=James A. |title=Irving Fisher's Search for Stable Money: What We Can Learn |url=https://www.cato.org/blog/irving-fishers-search-stable-money-what-we-can-learn |website=Cato Institute |accessdate=5 June 2019 |language=en |date=17 January 2019 |archive-date=5 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190605182700/https://www.cato.org/blog/irving-fishers-search-stable-money-what-we-can-learn |url-status=live }}</ref>

== Həyatı ==
Fişer [[Nyu-York]]un Socertays şəhərində anadan olub. Atası müəllim və icma naziri idi, oğlunu cəmiyyətin faydalı bir üzvü olmalı olduğuna inandıraraq böyütmüşdü. O, dini ailədə böyüməsinə baxmayaraq sonradan [[ateizm|ateist]] olmuşdu.<ref>{{cite book |title=The Economics of Prohibition |year=2007 |publisher=Ludwig von Mises Institute |isbn=9781610160476 |author=Mark Thornton |page=16 |quote=Fisher's atheism would appear to place him at odds with religious reformers, the principal supporters of prohibition. Still, though Fisher gave up belief in God and religion, he remained convinced of the doctrines and methods of postmillennialist evangelical Protestantism.}}</ref>  Uşaq ikən diqqətəlayiq riyazi bacarığa və ixtira etmə istedadına sahib idi. [[Yel Universiteti|Yel Kollecinə]] qəbul olunduqdan bir həftə sonra atası 53 yaşında öldü. İrvinq daha sonra anasına, qardaşına və özünə maddi olaraq, əsasən, repetitorluqla dəstək oldu. 1888-ci ildə bakalavriat dərəcəsini sinfində birinci olaraq başa vurdu, [[Kəllə və Sümüklər]] cəmiyyətinin üzvü seçilmişdir.<ref>{{cite web |url=http://mssa.library.yale.edu/obituary_record/1925_1952/1946-47.pdf |title=Obituary record of graduates deceased during the year ending July 1, 1947 |publisher=Yale University |year=1948 |accessdate=April 20, 2011 |archive-date=March 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190326234725/http://mssa.library.yale.edu/obituary_record/1925_1952/1946-47.pdf |url-status=live }}</ref>{{rp|14}}

1891-ci ildə Fişer [[Yel Universiteti]]ndə iqtisadiyyat sahəsində ilk [[fəlsəfə doktoru]] dərəcəsini aldı.<ref>Shiller, Robert (2011). "[http://www.econ.yale.edu/alumni/conf2011/shiller-presentation.pdf The Yale Tradition in Macroeconomics,] {{Wayback|url=http://www.econ.yale.edu/alumni/conf2011/shiller-presentation.pdf |date=20110913092424 }} {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110913092424/http://www.econ.yale.edu/alumni/conf2011/shiller-presentation.pdf |date=2011-09-13 }}" (pg. 31). Economic Alumni Conference.</ref> Onun müəllim məsləhətçiləri nəzəri fizik [[Cozayya Uillard Gibbs]] və sosioloq [[Samner Uilyam]] idi. Bir tələbə kimi Fişer riyaziyyat üçün xüsusi bir istedad və meyl göstərmişdi, lakin iqtisadiyyatın ambisiyası və sosial qayğılarını izah edə bilmək üçün daha geniş imkan yaratdığını gördü. 1892-ci ildə Yel tərəfindən Dəyər və Qiymətlər nəzəriyyəsində Riyazi Tədqiqatlar olaraq nəşr etdirdiyi tezisi ümumi tarazlıq nəzəriyyəsinin ciddi inkişafı idi. Tezis yazmağa başlayanda Fişer Leon Valras və onun kontinental Avropa şagirdlərinin oxşar fikirlər üzərində işlədiyinin fərqində deyildi. Buna baxmayaraq, Fişerin işi çox əhəmiyyətli bir töhfə idi və dərhal Fransua Ecuort kimi avropalı akademiklər tərəfindən birinci dərəcəli olaraq qiymətləndirildi və təqdir edildi.

Yeli bitirdikdən sonra Fişer [[Berlin]] və [[Paris]]də təhsil aldı. 1890-cı ildən sonra əvvəlcə tyutor, daha sonra 1898-ci ildən [[siyasi iqtisadiyyat]] professoru kimi Yeldə qaldı və 1935-ci ildən sonra bu universitetin [[fəxri professor]]u adını aldı. 1896-1910-cu illər arasında Yel İcmalını redaktə etdi və bir çox öyrənilən cəmiyyətlərdə, institutlarda və rifah təşkilatlarında aktiv idi. 1918-ci ildə [[Amerika İqtisadi Birliyi]]nin prezidenti olmuşdu. Amerika Riyaziyyat Cəmiyyəti onu 1929-cu il [[Gibbs müəllimi]] seçdi.<ref>{{cite journal |author=Fisher, Irving |title=The application of mathematics to the social sciences |journal=Bull. Amer. Math. Soc. |year=1930 |volume=36 |issue=4 |pages=225–243 |mr=1561927 |doi=10.1090/s0002-9904-1930-04919-8}}</ref> Ekonometrikanın mühüm öncüllərindən olan Fişer 1930-cu ildə [[Raqnar Friş]] və [[Çarlz Roos]] ilə birlikdə ilk prezidenti olduğu [[Ekonometrika Cəmiyyəti]]ni qurdu.

Fişer texniki kitablar və məqalələrdən başqa, jurnallar ərsəyə gətirir və [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndə və sonrasında meydana gələn, əsasən, 1920-ci illərdə başlayıb, 1930-cu illərdə çökən müxtəlif sosial problemlərə toxunan yazılar yazırdı. O, bir neçə praktiki ixtiralar etmişdir. Onlardan ən məşhuru, 1913-cü ildə patentləşdirərək 1925-ci ildə Kardeks Randa (sonrakı adı Reminqton Rand) satdığı "indeks görünən fayllaşdırma sistemi" idi. Bu və ardınca etdiyi fond investisiyaları onu şəxsi maliyyəsinin çox pis şəkildə zərər gördüyü 1929-cu il böhranına qədər varlı bir adam etmişdi.

Fişer fəal sosial və sağlamlıq təşviqatçısı olmaqla yanaşı, [[vegetarianlıq]], [[spirtli içki qadağası]] və [[yevgenika]]nın tərəfdarı idi.<ref name="Fuchs">{{cite journal |author=[[Victor R. Fuchs]] |title=Health, Government, and Irving Fisher |journal=American Journal of Economics and Sociology |volume=64 |pages=407–425 |year=2005 |jstor=3488138 |doi=10.1111/j.1536-7150.2005.00370.x |issue=1 |url=http://www.nber.org/papers/w6710.pdf |access-date=2019-12-03 |archive-date=2018-06-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180602025753/http://www.nber.org/papers/w6710.pdf |url-status=live }}</ref> 1893-cü ildə Rhode Island sənayeçisi və sosial islahatçı Rouland G. Hazardın nəvəsi Marqaret Hazard ilə evləndi.<ref name="IFObit1947"/> O, Nyu Yorkda 1947-ci ildə, 80 yaşında vəfat etdi.<ref name="IFObit1947">{{cite news |title=PROF. IRVING FISHER OF YALE DIES AT 80; Famed, Economist Succumbs Here After 2-Month Illness--On Faculty 45 Years |url=https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1947/04/30/88780366.html?pageNumber=23 |accessdate=13 July 2019 |work=[[The New York Times]] |date=30 April 1947 |archive-date=4 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200104225432/https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1947/04/30/88780366.html?pageNumber=23 |url-status=live }}</ref>

== İqtisadi nəzəriyyələri ==
=== Fayda nəzəriyyəsi ===
[[Ceyms Tobin]] iqtisadiyyatdakı [[Marjinalizm|neoklassik inqilabın]] işarə etdiyi intellektual nailiyyətlərin Avropada təxminən 1870-ci illərdə baş verdiyini deyirdi. Sonrakı iki onillik klassik ənənədən əvvəl gələn və ona az ya da çox əlaqəli olan yeni nəzəriyyənin yaranmasına səbəb olan canlı debatlara şahid oldu.<ref>{{cite journal| last=Tobin| first=James |title=Neoclassical Theory in America: J. B. Clark and Fisher | url=https://archive.org/details/sim_american-economic-review_1985-12_75_6/page/28|journal=[[American Economic Review]] |volume=75 | pages=28–38 |year=1985 | issue=6}}</ref> Şumpeterə görə 1890-cı illərdə orada ortaya çıxmışdı

{{sitat|Ortaq meydanın geniş sahəsi ... səthi müşahidəçidə yaranmış olan dinclik hissi, qətiliyin izi - buludsuz səmaya qarşı möhtəşəm xətlərini yayan Yunan məbədinin qətiliyi. Əlbəttə, Tobin hər hansısa bir vasitə olmadan bu məbədin tamamlandığını iddia edirdi. İzdiham orada ibadət edərkən belə, onun tikilişi ve dekorasiyası bu günə qədər davam edirdi. Amerikalı iqtisadçılar bu yaradılışda iştirak etməmişdilər. Bu proses içərisində yeni memarlıq dizayn edənlər önəmli dərəcədə öz azad binalarını tikmişdilər. Onlar beynəlxalq müzakirələrdə və 1870-1914-cü illərdəki periodun sintezində aktiv şəkildə iştirak etmişdilər. Ən azından, iki amerikalı Con Beyts Klark və İrvinq Fişer məbədin məşhur memarlarından idi. Onlar və başqaları neoklassik nəzəriyyəni Amerika jurnallarına, siniflərə və kitablara daxil edə bilmiş və onun analitik alətlərini araşdırmaçıların və alimlərin alət çantasına əlavə etmişdi. Zamanla, yaxşı ya da pis, onların paradiqması bu ölkədə iqtisadi elmə dominantlıq edəcəkdi.<ref>''Schumpeter, A History of Economic Analysis'' (1954), p. 754</ref>}}

[[Fayda nəzəriyyəsi]]nə yenidən baxılanda iqtisadçı [[Corc Stiqler]] Fişerin doktorantura dissertasiyasının "möhtəşəm" olduğunu və "ilk dəfə fayda funksiyasının ölçülməsini diqqətlə nəzərdən keçirmiş" olduğunu və "onun tələb nəzəriyyəsinə uyğunluğunu" ortaya qoyduğunu vurğulamışdı.<ref name="Stigler-II" /> O, dövrün iqtisadçısı üçün yüksək səviyyəli riyazi formulların istifadə edildiyi əsərini nəşr edərkən, Fişer həmişə öz analizlərini real həyata tətbiq etməyin yollarını axtarmış və nəzəriyyələrinin mümkün qədər açıq təqdim etməyə çalışmışdır. Misal üçün dissertasiyası ilə bağlı olan arqumentləri tamamlamaq üçün Fişer tələb və təklifdəki dəyişmələrə cavab olaraq düzəldilən bazardakı tarazlıq qiymətlərini vizual olaraq göstərən boru və linglərdən hazırlanmış hidrolik maşın dizayn etdi.

=== Faiz və sərmayə ===
[[Fayl:Fisher_-_Theory_of_interest_as_determined_by_impatience_to_spend_income_and_opportunity_to_invest_it,_1930_-_5800257.tif|right|200px|thumb|''"Faiz Nəzəriyyəsi"'' kitabı]]
Fişerin, yəqin ki, bu gün [[neoklassik iqtisadiyyat]]da tanınmasının ən önəmli səbəbi onun ilk dəfə Gəlirin və Sərmayənin Təbiətində (1906) bəhs etdiyi və Faiz Dərəcəsi (1907) kitabında incəliklərinə vardığı [[sərmaye|kapital]], investisiya və [[faiz dərəcəsi|faiz dərəcələri]] nəzəriyyəsidir. 1930-cu ildəki elmi işi olan Faiz Nəzəriyyəsində indiyə qədər kapital, kapital büdcələmə, [[kredit bazarları]] və faiz dərəcəsini təyin edən faktorlar ([[inflyasiya]] daxil) haqqında olan araşdırmaları bir araya gətirmişdir.

Fişer [[subyektiv iqtisadi dəyər]]in alınan və dəyişdirilən [[mal]]ların və [[xidmət]]lərin sadəcə miqdarının bir funksiyası olmadığını, həmçinin onların pulla alındığındakı vaxtı özündə göstərdiyini gördü. İndi əldə edilməsi mümkün olan malın sonrakı bir tarixdə əldə edilməsi mümkün olan eyni maldan fərqli dəyəri var idi: [[dəyər]]in miqdar ölçüsündən başqa, zaman ölçüsü də var idi. İndi qurban verdiyin mallar baxımından gələcək tarixdə mümkün olan malların nisbi qiyməti faiz dərəcəsiylə ölçülür. Fişer tələbələr üçün [[iqtisadiyyat]] dərslərində öyrədilməsi rahat olsun deyə [[standart diaqramlar]]dan istifadə etdi, ancaq qrafikin oxlarına "alma" və "portağal" yerinə, "indiki istehlak" və "gələcək dövrdəki istehlak" yazdı. Ən önəmli tərəfi nəticə verməsi olan bu nəzəriyyənin xırdalıqları ''"Faiz Nəzəriyyəsi"'' kitabında verilmişdir..<ref>For a concise exposition see [https://web.archive.org/web/20080429203224/http://cepa.newschool.edu/het/essays/capital/fisherinvest.htm cepa.newschool.edu].</ref>

Daha sonra K mal və N period (sonsuz sayda çoxlu periodun olduğu vəziyyət daxil olmaqla) vəziyyəti üçün ümumiləşdirilən bu model kapital və faizin standart nəzəriyyəsi olmuş və Qravil və Riisdə<ref name="Gravelle">Gravelle, H., and Rees, R., 2004. ''Microeconomics'', 3rd ed. Pearson Education, ch. 11.</ref> və Alprantis, Broun və Burkinşouda öz əksini tapmışdır.<ref name="Aliprantis">{{cite book |last1=Aliprantis |first1=Charalambos D. |authorlink1=Charalambos D. Aliprantis |last2=Brown |first2=Donald J. |last3=Burkinshaw |first3=Owen |title=Existence and optimality of competitive equilibria |chapter=5 The overlapping generations model (pp.&nbsp;229–271) |publisher=Springer-Verlag |location=Berlin |date=April 1988 |edition=1990 student |pages=xii+284 |isbn=3-540-52866-0 |mr=1075992}}</ref> Nəzəri üstünlük həmçinin Hörşleyferdə izah edilmişdir.<ref name="Hirschleifer"/>

=== Monetar iqtisadiyyat ===
Fişerin faiz dərəcəsi və qiymətlərlə bağlı olan sadə nəzəriyyəsinin araşdırması bir başa olaraq dövrün böyük sosial problemlərinə toxunmurdu. Digər tərəfdən, onun [[monetar iqtisadiyyat]]ı bunu edir və Fişerin yetişmiş əsərinin əsas fokusuna çevrilirdi.

Fişer Saymon Nyukombun qabaqcıq işinin ardınca [[mübadilə bərabərliyi]]nə əsaslanaraq [[pulun miqdar nəzəriyyəsi]]ni formullaşdırmışdı.

:<math>M\cdot V = P\cdot T</math>

Burada ''M'' - pul kütləsi; ''V'' - pulun dövriyyə sürəti; ''P'' - əmtəə və xidmətlərin qiyməti; ''T'' - əmtəə və xidmətlərin kəmiyyət göstəricisidir.

Daha sonra iqtisadçılar ''T''-ni real istehsalat olan, adətən real Ümumi Daxili Məhsulla (ÜDM) ölçülən ''Y'' ( və ya ''Q'') il əvəzlədilər.

=== Borc deflyasiyası ===
1929-cu ildəki birja böhranının ardınca və sonrakı [[Böyük böhran]] işığında Fişer böhranları [[iqtisadi köpük|iqtisadi köpüyün]] partlaması ilə əlaqələndirən borc deflyasiyası adlı iqtisadi böhranlar nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi. Başlanğıcda, artan müddətdə etibarlı iqtisadi agentlər qazanclarını artırmaq istəkləri səbəbindən borclarını artıraraq, yüksək mənfəət əldə etmək ümidi ilə aldanırlar. Fişerin sözlərinə görə, iqtisadi köpük partladıqdan sonra bu [[real iqtisadiyyat]]a ciddi mənfi təsir göstərən bir sıra təsirləri özüylə gətirir:

* Borcun ləğvi və satışların satılması.
* Bank kreditləri ödənildiyi üçün pul tədarükü müqaviləsi.
* Aktiv qiymətlərinin səviyyəsində bir eniş.
* Müəssisələrin xalis dəyərində daha çox, iflasa səbəb olan azalma.
* [[Mənfəət]]in azalması
* Məhsul, ticarət və məşğulluğun azalması.
* [[Pessimizm]] və inam itkisi.
* Pulun əldə tutulması.
* Nominal faiz dərəcələrinin düşməsi və deflyasiya ilə tənzimlənən faiz dərəcəsinin artması.

Önəmli olaraq, borclular nominal borclarını ləğv etməyə və ya ödəməyə çalışdıqları üçün qiymətlərin düşməsi borcun real yükünü azaltmaq cəhdini uğursuz edir. Beləliklə, borc borc məbləğini azaltsa da, bu, dolların həqiqi dəyəri artdığından ('dolların şişməsi') kifayət qədər sürətli baş vermir.<ref>{{cite journal |last1=Fisher |first1=Irving |title=The debt-deflation theory of great depressions |journal=Econometrica |date=1933 |pages=337–357}}</ref>

Bu nəzəriyyə ,əsasən, böhran başlamazdan əvvəl [[fond birjası|fond bazarına]] qarşı olan ictimai nikbinliyi nəticəsində nüfuzu sarsılan Fişerə görə [[Keynsçilik|Keyns iqtisadiyyatının]] xeyrinə rədd edildi.  Borc deflyasiyası 1980-ci illərdən bəri, xüsusən də son 2000-ci illərdə baş verən böhrandan sonra ona olan maraqların canlanmasına səbəb olmuşdur. [[Stiv Kin]] [[Himan Minski]]nin Fişerin borc deflyasiyasını inkişaf etdirməsindən də istifadə edərək, [[Dünya maliyyə böhranı (2008-2012)|2008-ci ildəki böhranı]] proqnozlaşdırmışdı. Borc deflyasiyası indi Fişerin adı ilə əlaqələndirilən əsas nəzəriyyədir.<ref name="shadow" />

== 1929-cu ildə qiymətli kağızlar bazarının çökməsi ==
1929-cu ildəki birja böhranı və sonrakı [[Böyük böhran]] Fişerə şəxsi [[sərvət]]inin və akademik nüfuzunun böyük bir hissəsinə başa gəldi. O, məşhur böhrandan 9 gün əvvəl səhm qiymətlərinin "daimi yüksək durğunluğa bənzər bir şeyə çatdığını" proqnozlaşdırdı.<ref>{{Cite news|url=http://search.proquest.com/docview/104696595|title=FISHER SEES STOCKS PERMANENTLY HIGH; Yale Economist Tells Purchasing Agents Increased Earnings Justify Rise. SAYS TRUSTS AID SALES Finds Special Knowledge, Applied to Diversify Holdings, Shifts Risks for Clients.|last=|first=|date=October 16, 1929|work=New York Times|page=8|access-date=November 3, 2016|via=Proquest|archive-date=November 16, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191116213027/https://search.proquest.com/docview/104696595|url-status=live}}</ref> İrvinq Fişer 21 oktyabrda bazarda "yalnız siyasi tərəfdarların sarsıldığını" bildirdi və davamında niyə qiymətlərin hələ də həqiqi dəyərləri ilə qarşılaşmadığını və daha çox getməli olduğunu izah etdi. [[23 oktyabr]] çərşənbə günü bir bankir toplantısında "əksər hallarda təhlükəsizlik dəyərləri yüksəlmədi" dedi. Çökmədən sonra aylar sonra investorların yenidən dirçəlməsinin çox yaxında baş tutacağına onları inandırdı.  Böyük böhran maksimum şəkildə özünü göstərdikdən sonra o, davam edən kəskin deflyasiyanın [[ABŞ iqtisadiyyatı|Amerika iqtisadiyyatına]] ağır fəsad gətirən müflisləşmələrin səbəbi olduğunun xəbərdarlığını etdi, çünki [[deflyasiya]] dollarla müəyyən edilmiş borcların həqiqi dəyərini artırırdı. Fişer 1929-cu il tarixli açıqlamaları və onun böhranı "borc deflyasiya" analizini diqqətə alan çox az bir insanla başladığı firmanın da uğursuzluğu ilə nüfuzunu pis bir şəkildə zədələdi. İnsanlar bunun əvəzinə həvəslə [[Con Meynard Keyns|Keynsin]] fikirlərinə müraciət etdilər. Fişerin borc deflyasiya ssenarisinə qarşı 1980-ci illərdən bəri bir maraq müşahidə olunur.

== Gəlirlərdən konstruktiv vergitutma ==
Fişer ''“Gəlirlərdən konstruktiv vergitutma”'' adlı əsərində birbaşa vergilərin ([[gəlir vergisi|gəlir]] və [[mənfəət vergisi]]) məqsədəuyğunluğunu şübhə altına salan bir sıra dəlillər gətirmişdir:<ref>{{cite book

|first= Fişer
|last= İrvinq
|authorlink= 
|title= Konstrutiv gəlir vergisi. İrvinq Fişerin reforma üçün təklifləri
|year= 1942
|location= London
|publisher= Harper & Bro - thers nəşriyyatı
|url= 
|ref=harv
}}</ref>

* bu vergilər həm ödəyicilərə, həm də dövlətə münasibətdə ədalətsizdir. Belə ki, gəlir vergisinin bazasında gəlirin həm yığımlara yönəldilən hissəsi, həm də mənfəət nəzərə alındığı üçün ikiqat vergi ağırlığı yaranır. [[Gəlir]]in və mənfəətin yaradılmasında birbaşa iştirakı olmayan, yalnız istehlakı ilə fərqlənən cəmiyyət üzvləri isə bu vergi yükündən tam azad olunurlar. Beləliklə, [[milli sərvət]]in yaradılmasında birbaşa iştirak edən şəxslər cəmiyyətin vergi yükünü də çəkməli olurlar; 
* kapitalın artımı vergitutmaya cəlb olunur. Bu isə süd verən inəyin yeminin azaldılması effektinə gətirir; 
* bu vergilər üzrə inzibatçılıq kifayət qədər mürəkkəb və bahalı prosesdir. Birbaşa vergilərin hesablanması qaydaları ödəyicilər üçün çox mürəkkəb olduğundan əlavə mütəxəssisin cəlb edilməsinə zərurət yaratmaqla xərcləri artırır və ödəyicilərin haqlı narazılığına səbəb olur; 
* vergilərin düzgün hesablanması və ödənilməsi prosesində yanlışlıqlar vergi orqanı ilə vergi ödəyicisi arasında əlavə yazışmalara, bəzi hallarda isə maliyyə sanksiyalarının tətbiqinə gətirir ki, bütün bunlar lazımsız enerji, resurs, zaman və maliyyə itkilərinə səbəb olur. Məhz qeyd olunan çatışmazlıqları nəzərə alaraq İ.Fişer gəlirin istehlak olunan hissəsinin vergiyə cəlb olunmasını, yığıma yönəldilən hissəsinin (bölüşdürülməmiş mənfəət, istehsal məqsədləri üçün investisiyaya yönəldilmiş vəsaitlər və s.) isə vergidən azad olunmasını təklif edirdi.

İ.Fişer ''“Dağıdıcı vergitutma: etiraz”'' (1943) adlı məqaləsində mənfəət və gəlir vergilərinin əvəzinə xərclərə verginin tətbiq olunmasını dəstəkləyir və bu prosesin [[xərc vergisi]]nin getdikcə artan tədqiqatçıları üçün mühüm əhəmiyyət daşıyacağını göstərir, xərc vergisinin tədricən tətbiqi imkanlarını onun əsas üstünlüklərinə aid edərək, bu vergi növünün tam şəkildə və dərhal tətbiq olunmasını dəstəkləyirdi.<ref>{{kitab3

 | müəllif     = İrvinq Fişer
 | başlıq      = Destruktiv vergitutma: etiraz
 | link        = 
 | cavabdeh    = 
 | yer         = 
 | nəşriyyat   = “Columbia Low Review”
 | il          = 
 | cild        = 
 | səhifə      = 170
 | səhifələr   = 
 | isbn        = 
 | doi         = 
 | ref         = 
}}</ref>

== Sosial və sağlamlıq kampaniyaları ==
1898-ci ildə Fişerə atasının da ölümünə səbəb olan [[vərəm]] diaqnozu qoyuldu. O, 3 ilini sanatoriyada keçirdi və nəhayət tam olaraq sağaldı. Bu təcrübə onu [[səhiyyə]] kampaniyaçısı olmağa təşviq etdi. O, 1915-ci ildə nəşr olunan ''"Necə Yaşamaq: Müasir elmə əsaslanan sağlam yaşamaq qaydaları"'' kitabının müəllifi olduğu Həyat Genişləndirmə İnstitutunun yaradıcılarından biri idi. Fişer davamlı idmanla məşğul olmağı və [[qırmızı ət]], [[tütün]] və [[spirtli içki]]lərdən uzaq durmağı müdafiə edirdi. 1924-cü ildə O, [[Reader Digest]] üçün [[siqaret]] əleyhinə bir məqalə yazdı.

"Tütün bədənin bütün tonunu aşağı salır və insanın həyati gücünü və müqavimətini azaldır ... daha əz təsiri olsa da, o da tiryək və spirtli içki kimi bir narkotik zəhəri kimidir." tiryək kimi bir narkotik zəhəri kimi davranır spirt, ümumiyyətlə daha az dərəcədə olsa da "<ref>{{cite web|url=http://legacy.library.ucsf.edu/tid/fgo81c00/pdf;jsessionid=512902F957843008C40E997C9D0B9A6C.tobacco03 |title=Does tobacco injure the human body? |author=Irving Fisher |date=1924 |work=Readers Digest |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140418233913/http://legacy.library.ucsf.edu/tid/fgo81c00/pdf%3Bjsessionid%3D512902F957843008C40E997C9D0B9A6C.tobacco03 |archivedate=2014-04-18 }}</ref>.

Fişer [[Spirtli içki qadağası|alkoqolun qanuni qadağan edilməsini]] dəstəklədi və ABŞ-də ictimai sağlamlıq və iqtisadi məhsuldarlıq səbəbiylə qadağanı müdafiə edən üç kitabça yazdı.<ref>Irving Fisher, Prohibition at Its Worst (New York: Macmillan, 1926); Prohibition Still at Its Worst (New York: Alcohol Information Committee, 1928); The Noble Experiment (New York:  Alcohol Information Committee, 1930).</ref> Yevgenika Qeydiyyat Ofisinin elmi məsləhət şurasında vəzifə tutan və [[Amerika Yevgenika Cəmiyyəti]]nin ilk prezidenti olan Fişer [[yevgenika]]nı müdafiə etdi.<ref>{{Cite book | publisher = Greenwood Publishing Group | isbn = 9780275979324 | last = Engs | first = Ruth C.  | title = The Progressive Era's Health Reform Movement: A Historical Dictionary | page = 121 | date = 2003 }}</ref>

Qızı Marqaretə [[şizofreniya]] diaqnozu qoyulduqda Fişer onu direktoru psixiatr [[Henri Kotton]] olan [[Trenton]]dakı [[Nyu-Cersi]] Dövlət Xəstəxanasında müalicə etdi. Kotton "fokus sepsis" nəzəriyyəsinə inanırdı, buna görə zehni xəstəlik dişlərin, [[bağırsaq boşluğu]]nun və bədənin digər yerlərinin köklərindəki infeksion material nəticəsində meydana gəlirdi. Kotton, həmçinin yoluxmuş toxumanın cərrahi şəkildə çıxarılmasının xəstənin [[zehni pozğunluq|zehni pozğunluğunu]] yüngülləşdirə biləcəyini iddia etdi. Trentonda Marqaret Fişerin [[bağırsaq]] və kolon hissələrini çıxarıldı, bu da nəticədə onun ölümü ilə nəticələndi. İrvinq Fişer buna baxmayaraq doktor Kottonun müalicəsinin etibarlılığından əmin idi.<ref>''[[Madhouse: A Tragic Tale of Megalomania and Modern Medicine]]'', Andrew Scull, Yale University Press, 2005</ref>

== Seçilmiş nəşrləri ==
Fisher, Irving Norton, 1961. ''A Bibliography of the Writings of Irving Fisher'' (1961). Fişerin oğlu tərəfindən toplanmışdır, içərisində 2425 başlıq var.
* Əsas
** 1892. ''Mathematical Investigations in the Theory of Value and Prices''.<ref>{{cite journal|author=Fiske, Thomas|authorlink=Thomas Fiske|title=Review: ''Mathematical Investigations in the Theory of Value and Prices'' by Irving Fisher|journal=Bull. Amer. Math. Soc.|year=1893|volume=2|issue=9|pages=204–211|url=http://www.ams.org/journals/bull/1893-02-09/S0002-9904-1893-00145-6/S0002-9904-1893-00145-6.pdf|doi=10.1090/s0002-9904-1893-00145-6|access-date=2019-12-03|archive-date=2022-06-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20220616155007/https://www.ams.org/journals/bull/1893-02-09/S0002-9904-1893-00145-6/S0002-9904-1893-00145-6.pdf|url-status=live}}</ref>[https://books.google.com/books?id=zMNGyKoJxv8C&printsec=frontcover&cad=0#v=onepage&q&f=false Keçid.]
** 1896. ''Appreciation and Interest''. [https://books.google.com/books?id=hJHPAAAAMAAJ&printsec=frontcover&dq=%22Appreciation+and+interest%22+fisher Keçid.]
** 1906. ''The Nature of Capital and Income''.<ref name="Bidwell1909">{{cite journal|author=Wilson, Edwin Bidwell|authorlink=Edwin Bidwell Wilson|title=Review: ''The Nature of Capital and Income'' (1906) and ''The Rate of Interest'' (1907) by Irving Fisher|journal=Bull. Amer. Math. Soc.|year=1909|volume=15|issue=4|pages=169–186|url=http://www.ams.org/journals/bull/1909-15-04/S0002-9904-1909-01728-8/S0002-9904-1909-01728-8.pdf|doi=10.1090/S0002-9904-1909-01728-8|access-date=2019-12-03|archive-date=2022-06-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20220616155556/https://www.ams.org/journals/bull/1909-15-04/S0002-9904-1909-01728-8/S0002-9904-1909-01728-8.pdf|url-status=live}}</ref> [https://books.google.com/books?id=1PVKAAAAYAAJ&pg=PR4#v=onepage&q&f=false Keçid.]
** 1907. ''The Rate of Interest''.<ref name=Bidwell1909/> [http://www.unc.edu/~salemi/Econ006/Irving_Fisher_Chaper_1.pdf Keçid.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171215091955/http://www.unc.edu/~salemi/Econ006/Irving_Fisher_Chaper_1.pdf |date=2017-12-15 }}
** 1910, 1914. ''Introduction to Economic Science''. Section [https://books.google.com/books?id=NegsAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=%22Introduction+to+Economic+Science%22+fisher#v=onepage&q&f=false  Keçid.]
** 1911a,<ref>{{cite journal|author=Wilson, Edwin Bidwell|title=Review: ''The Purchasing Power of Money'' by Irving Fisher|year=1914|journal=Bull. Amer. Math. Soc.|volume=20|issue=7|pages=377–381|url=http://www.ams.org/journals/bull/1914-20-07/S0002-9904-1914-02503-0/S0002-9904-1914-02503-0.pdf|doi=10.1090/s0002-9904-1914-02503-0|access-date=2019-12-03|archive-date=2022-06-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20220621072029/https://www.ams.org/journals/bull/1914-20-07/S0002-9904-1914-02503-0/S0002-9904-1914-02503-0.pdf|url-status=live}}</ref> 1922, 2nd ed. ''The Purchasing Power of Money: Its Determination and Relation to Credit, Interest, and Crises''. [http://www.econlib.org/library/YPDBooks/Fisher/fshPPM.html keçid]. 1920 nəşrinin [https://fraser.stlouisfed.org/title/3610 tam mətni]
** 1911b, 1913. ''Elementary Principles of Economics''.  [https://books.google.com/books?id=5V9MAAAAIAAJ&printsec=frontcover&dq=%22Elementary+Principles+of+Economics%22+fisher#v=onepage&q&f=false Keçid.]
** 1915. ''How to Live: Rules for Healthful Living Based on Modern Science'' (Yucin Lyon Fisklə). [https://books.google.com/books?id=ZH0XAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=false Keçid.]
** 1918, "Is 'Utility' the Most Suitable Term for the Concept It is Used to Denote?" ''American Economic Review''. [http://socserv2.socsci.mcmaster.ca/~econ/ugcm/3ll3/fisher/utility.htm Yenidən çap edilmiş halı.]
** 1921a.  "Dollar Stabilization," [http://www.econlib.org/library/Essays/fshEnc1.html Keçid].
** 1921b, ''The Best Form of Index Number,'' ''American Statistical Association Quarterly''. [https://www.jstor.org/pss/2965310 s. 533–537].
** 1922. ''The Making of Index Numbers: A Study of Their Varieties, Tests, and Reliability''.<ref>{{cite journal|author=Crathorne, A. R.|title=Review: ''The Making of Index Numbers'' by Irving Fisher|journal=Bull. Amer. Math. Soc.|year=1924|volume=30|issue=1|pages=82–83|url=http://www.ams.org/journals/bull/1924-30-01/S0002-9904-1924-03859-2/S0002-9904-1924-03859-2.pdf|doi=10.1090/s0002-9904-1924-03859-2|access-date=2019-12-03|archive-date=2022-06-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20220621044755/https://www.ams.org/journals/bull/1924-30-01/S0002-9904-1924-03859-2/S0002-9904-1924-03859-2.pdf|url-status=live}}</ref> [https://books.google.com/books?id=FO9AAAAAYAAJ&printsec=frontcover&cad=0#v=onepage&q&f=false keçid]
** 1923, "The Business Cycle Largely a 'Dance of the Dollar'," ''Journal of the American Statistical Association''. [https://www.jstor.org/stable/2965663 Keçid.]
** 1926, "A Statistical Relation between Unemployment and Price Changes," ''International Labour Review''. [http://heinonline.org/HOL/LandingPage?collection=journals&handle=hein.journals/intlr13&div=43&id=&page= s. 785–92]. 1973-cü ildə yenidən çap edilib: "I Discovered the Phillips Curve: A Statistical Relation between Unemployment and Price Changes'," ''Journal of Political Economy'',  [https://www.jstor.org/pss/1830534 s. 496–502].
** 1927, "A Statistical Method for Measuring 'Marginal Utility' and Testing the Justice of a Progressive Income Tax" in ''Economic Essays Contributed in Honor of John Bates Clark ''.
** 1928, The Money Illusion, New York: Adelphi Company. [https://books.google.com/books?id=LiyX9Xdk8YAC&printsec=frontcover&dq=%22The+Money+Illusion%22+fisher#v=onepage&q&f=false Keçid.]
** 1930a. ''The Stock Market Crash and After''.
** 1930b. ''The Theory of Interest''.<ref>{{cite journal|author=Roos, C. F.|title=Review of ''The Theory of Interest'' by Irving Fisher|journal=Bull. Amer. Math. Soc.|year=1930|volume=36|issue=11|pages=783–784|url=http://www.ams.org/journals/bull/1930-36-11/S0002-9904-1930-05048-X/S0002-9904-1930-05048-X.pdf|doi=10.1090/s0002-9904-1930-05048-x|access-date=2019-12-03|archive-date=2022-06-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20220616155920/https://www.ams.org/journals/bull/1930-36-11/S0002-9904-1930-05048-X/S0002-9904-1930-05048-X.pdf|url-status=live}}</ref> [http://www.unc.edu/~salemi/Econ006/Irving_Fisher_Chaper_1.pdf I Bölüm.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171215091955/http://www.unc.edu/~salemi/Econ006/Irving_Fisher_Chaper_1.pdf |date=2017-12-15 }} Bölüm [http://www.econlib.org/library/YPDBooks/Fisher/fshToI.html keçidləri]
** 1932. ''Booms and Depressions: Some First Principles''. [https://fraser.stlouisfed.org/title/104 tam mətn].
** 1933a.  "The Debt-Deflation Theory of Great Depressions," ''Econometrica'' [https://fraser.stlouisfed.org/title/3596 s. 337–357].
** 1933b. ''Stamp Scrip''. [http://userpage.fu-berlin.de/roehrigw/fisher/ tam mətn]
** 1935. ''100% Money''. [http://fisher-100money.blogspot.fr/ tam mətn]
** 1942. "Constructive Income Taxation: A Proposal for Reform." New York: Harper & Brothers.
** 1996. ''The Works of Irving Fisher.'' edited by William J. Barber et al. 14 volumes London : Pickering & Chatto.

== Həmçinin bax ==
* [[Marjinalizm]]

== İstinadlar ==
{{istinad siyahısı}}

== Əlavə ədəbiyyat ==
* Allen, Robert Loring (1993). ''Irving Fisher: A Biography''
* Dimand, Robert W. (2003). "Irving Fisher on the International Transmission of Booms and Depressions through Monetary Standards." ''Journal of Money, Credit & Banking''. Vol: 35#1 pp 49+. [https://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=5000634264 online edition]
* Dimand, Robert W. (1993). "The Dance of the Dollar: Irving Fisher's Monetary Theory of Economic Fluctuations," ''History of Economics Review''  20:161–172.
* Dimand, Robert W. (1994). "Irving Fisher's Debt-Deflation Theory of Great Depressions," ''Review of Social Economy''  52:92–107
* {{cite journal | last1 = Dimand | first1 = Robert W | year = 1998 | title = The Fall and Rise of Irving Fisher's Macroeconomics | url = | journal = Journal of the History of Economic Thought | volume = 20 | issue = | pages = 191–201 | doi=10.1017/s1053837200001851}}
* Dimand, Robert W., and Geanakoplos, John (2005). "Celebrating Irving Fisher: The Legacy of a Great Economist" ''American Journal of Economics & Sociology,'' Jan 2005, Vol. 64 Issue 1, pp.&nbsp;3–18
* Dorfman, Joseph (1958). ''The Economic Mind in American Civilization'', vol. 3.
* Fellner, William, ed. (1967). ''Ten Economic Studies in the Tradition of Irving Fisher''
* Fisher, Irving Norton (1956). ''My Father Irving Fisher''.
* {{cite journal | last1 = Sasuly | first1 = Max | year = 1947 | title = Irving Fisher and Social Science | url =https://archive.org/details/sim_econometrica_1947-07_15_3/page/n74| journal = Econometrica | volume = 15 | issue = | pages = 255–78 | doi=10.2307/1905330}}
* Schumpeter, Joseph (1951). ''Ten Great Economists'': 222–38.
* Schumpeter, Joseph (1954). ''A History of Economic Analysis'' (1954)
* Thaler, Richard (1999). "[https://wayback.archive-it.org/all/20071202154721/http://gsbwww.uchicago.edu/fac/richard.thaler/research/Irving%20Fisher.pdf Irving Fisher: Behavioral Economist,]" ''American Economic Review''.
* Tobin, James (1987). "Fisher, Irving,"  ''The New Palgrave: A Dictionary of Economics'', Vol. 2: 369–76. Reprinted in ''American Journal of Economics and Sociology'', Jan, 2005, 17 [http://findarticles.com/p/articles/mi_m0254/is_1_64/ai_n13798783/?tag=content;col1 pages.]
* Tobin, James (1985). "Neoclassical Theory in America: J. B. Clark and Fisher" ''American Economic Review'' (Dec 1985) vol 75#6  pp.&nbsp;28–38 [https://www.jstor.org/pss/1914327 in JSTOR]

== Xarici keçidlər ==
{{Vikisitat}}
* [https://web.archive.org/web/20050324032215/http://socserv2.socsci.mcmaster.ca/~econ/ugcm/3ll3/index.html Archive for the History of Economic Thought] at [[McMaster University]]
* [[New School for Social Research]] website:
** [https://web.archive.org/web/20040603160005/http://cepa.newschool.edu/het/profiles/fisher.htm Irving Fisher, 1867–1947.] Includes a photograph of the young Fisher. For a photograph of the older man, see [http://www.york.ac.uk/depts/maths/histstat/people/fisher_i.gif Irving Fisher] on the [http://www.york.ac.uk/depts/maths/histstat/people/welcome.htm Portraits of Statisticians] page.
** [https://web.archive.org/web/20080429203224/http://cepa.newschool.edu/het/essays/capital/fisherinvest.htm Irving Fisher's Theory of Investment.]
* [http://www.library.yale.edu/un/papers/fisher.htm Yale Manuscripts and Archives – Collections – Irving Fisher]
* [http://cowles.econ.yale.edu/P/cd/d12b/d1272.pdf Herbert Scarf, William C.Brainard, "How to Compute Equilibrium Prices in 1891". Cowles Foundation Discussion Paper 1272, August 2000] – for the description of Fisher's hydraulic apparatus.
* {{Cite book |title=Irving Fisher (1867–1947) |url=http://www.econlib.org/library/Enc/bios/Fisher.html |work=[[The Concise Encyclopedia of Economics]] |edition=2nd |series=[[Library of Economics and Liberty]] |publisher=[[Liberty Fund]] |year=2008 }}
* {{Gutenberg author | id=Fisher,+Irving | name=Irving Fisher}}
* {{Internet Archive author |sname=Irving Fisher}}
* [https://fraser.stlouisfed.org/author/134 Works by or about Irving Fisher] on [[FRASER]]
* {{Find a Grave}}

{{İqtisadiyyat mövzularda}}{{Xarici keçidlər}}

[[Kateqoriya:İqtisadçılar]]
[[Kateqoriya:ABŞ iqtisadçıları]]
[[Kateqoriya:XIX əsr iqtisadçıları]]